جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واژه صحابی در متون دینی زیاد به کار رفته است اما دیدگاه شیعه و اهل سنت در تفسیر صحابه مورد اختلاف است. بیشتر اهل سنت بر این باورند که همه صحابه عادل‌اند وهیچ نوع نقدی نسبت به عملکرد آنان را روا نمی‌دارند، اما شیعه چنین دیدگاهی ندارد. هدف این تحقیق ارائه‌ی تصویری شفاف از صحابه پیامبر (ص) در آئینه‌ قرآن است تا زمینه بیداری و وحدت مسلمانان فراهم شود.ابتدا دو تعریف عمده برای واژه صحابه با توجه به جهت گیری اهل سنت و شیعه ارائه شده است. سپس آیات متعدد در باب ستایش و فضائل برخی صحابه و همچنین آیات در باب سرزنش و بیان رذائل برخی دیگر از آنان به تفصیل بیان گردیده و بدین صورت سیمای صحابه واقعی رویش یافته در مکتب الهی پیامبر (ص)، از سیمای افراد منافق که فقط بخاطر منافع دنیوی در ظاهر مسلمان شده بودند و حتی در زمان خود پیامبر (ص) و بعد از ایشان از مقام صحابه واقعی دور شده و ریزش یافتند، آشکار و تبیین گردید. در نهایت پس از بیان علل تاریخی پیدایش بحث عدالت صحابه، به بیان کامل ادله اهل سنت و شیعه در زمینه بحث عدالت صحابه پرداخته شد. نتیجه شد که مسلما همه‌ی صحابه پیامبر (ص) به هیچ وجه عادل نبوده‌اند، بلکه هر کدام از صحابه با توجه به سعی و تلاش واقعی که در رفتار و سلوک معنوی خود داشته‌اند، از دین اسلام به همان نسبت اخلاص خود بهره برده و مشمول الطاف خداوند در قرآن گردیده‌اند.

موضوع این پایان نامه، بررسی فقهی کلامی بیعت در اسلام است . بیعت در لغت یعنی دست به هم دادن بر ایجاب و انشای معامله و نیز برای بیعت و اطاعت و در اصطلاح، عقدی است لازم و مشروط که میان حاکم و مردم بسته و موجب تفویض قدرت به حاکم (رهبر) می‌شود.مسئله بیعت در دو زمان حضور معصوم و غیبت مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ به اعتقاد شیعه در حضور معصوم (ع) ، بیعت هیچ نقش و جایگاهی ندارد ولی در زمان غیبت، به اعتقاد گروهی از شیعه و تمامی گروه‌های اهل سنت، بیعت موجب انتخاب امام و مشروعیت حکومت او می‌شود و در نظر برخی دیگر از شیعه همان نظر زمان معصوم را دارند یعنی بیعت هیچ ارزش واعتباری به جز مقبولیت ندارد .بیعت که همان رأی دادن امروزی است یکی از مصادیق دموکراسی، و طریقی است برای انتخاب رهبر و همچنین مشورت حکومت با مردم خود است تا مردم چه مخالف و چه موافق آزادانه و بدون تهدید و فشار اعلام نظر رأی کنند.

چکیده:علی رغم ضمانت الهی و تاکید عامه مسلمان بر تحریف ناپذیری قرآن، عده ای از اهل سنت و شیعیان، به تحریف به نقیصه معتقدند و گروهی دیگر نیز به این اعتقاد متهم شده اند. در این میانعلمایی مانند کلینی که مجموعه روایی او «الکافی»، اصلی ترین مجموعه حدیثی شیعه است و علامه مجلسی که دائره المعارف حدیثی او «بحارالانوار»،بزرگترین جامع روایی فریقین به شمار می رود، به عقیده به تحریف متهم شده اند. آنچه سبب این اتهام شده، یکی وجود دسته ای از روایات تحریف نما در این کتب، و عنوان برخی از ابواب کافی و بحارالانوار است و بر این اساس، اعتقاد به تحریف به نقیصه به این دو محدث برجسته نسبت داده شده است. حال آنکه با توجه به دلالت دقیق این دسته از روایات و گونه های متفاوت آن از حیث تاویلی، مصداقی و تفسیری بودن و توجه زیاد مولفان این کتب به جری و تطبیق و عناوین ابواب مورد نظر، و همچنین تأمل در دیگر ابواب کافی و بحارالانوار و وجود گزاره های تنزیهی فراوان در شأن قرآن، در آثار کلینی و مجلسی، می توان به اعتقاد راسخ مولفان این دو جامع حدیثی بر تحریف ناپذیری قرآن، پی برد.کلید واژه ها: کلینی، مجلسی، روایات تحریف نما، تحریف به نقیصه، نزاهت قرآن از تحریف.

چکیده:در این پایان نامه، احکام مربوط به وجوب جهاد، وجوب عینی یا کفائی، جهاد ابتدائی و دفاعی، شرایط وجوب جهاد، احکام و شرایط کسانی که جهاد بر آنها واجب است، بیان افراد و گروههائی که جهاد با آنها واجب می باشد، زمان و مکان جهاد، روش و چگونگی مبارزه و درگیری با دشمن، چگونگی برخورد با اسیران جنگی و غیره مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. به طور کلّی همهفقهاء و علمای مذاهب اسلامی اتفاق نظر دارند که خداوند جهاد را با توجه به صراحت آیات وجوبی جهاد، برتمام کسانی که توانائی شرکت در جهاد را دارند، واجب فرموده است. از این وجوب، به نصّ آیات، افراد مریض و کسانی که از لحاظ مالی و جسمی توانائی ندارند، استثنا شده اند. در جهاد ابتدائی زمان و مکان جهاد، مشخص شده ولی درجهاد دفاعی هیچ شرطی چه از لحاظ مکانی و چه زمانی مطرح نشده و بر هر مرد و زن مکلّفی واجب شده است. حفظ آمادگی و مرابطه (مرزبانی) با توجه به اطلاق آیه، در زمان غیبت نیز جایز، بلکه واجب شمرده است. در برخورد با اسیران جنگی میان علمای اهل سنت و شیعه اختلاف نظر وجود دارد، ولی به طور کلّی نحوه ی برخورد با اسیران جنگی، با توجه به روایات و آیات، به عهده امام و حاکم قرار داده شده است.واژگان کلیدی:جهاد؛ جهاد ابتدائی؛جهاد دفاعی؛ وجوب کفائی؛ شرایط وجوب

دراین رساله به بررسی برابری جنسیت و دین که دو شرط از شرایط قصاص نفس می باشند پرداخته شده است . منظور از برابری دین این است که قاتل و مقتول باید در شرط دین با هم برابر باشند تا قصاص صورت گیرد براساس این شرط مسلمان به واسطه کشتن کافر ، کشته نمی شود. اما اگر مقتول کافر ذمی یا معاهد باشد ، قاتل او تعزیر می شود و دیه ذمی را غرامت می دهد. که در این مورد اختلاف است . برخی گفته اند : اگر مسلمان به کشتن اهل ذمه عادت کرده باشد ، پس از رد کردن مقدار زائد دیه او، قصاص می شود. خود کفار نیز در میانشان قصاص حکمفرماست و مرد ذمی به واسطه کشتن مرد یا زن ذمی کشته می شود. فقهای امامیه اجماعا معتقدند که مسلمان در برابر کافر به قصاص نمی رسد ، خواه کافر ذمی باشد یا غیر ذمی . توجیه عقلی و منطقی قابل قبولی نیز برای تفاوت گذاشتن بین زن و مرد در امر قصاص وجود ندارد . روایاتی هم از طریق عامه و شیعه از پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) و سیره عملی آنها نقل شده که هر یک از زن و مرد که مرتکب قتل عمد دیگری بشوند ، قصاص می گردند ، اکثر فقهای اهل سنت نیز همین نظر را دارند. که درفصل سوم در دو گفتار به طور مفصل بحث شده است و نظرات فقهای شیعه و سنی در مورد شرط جنسیت و دین آورده شده است .همچنین نظرات و گفتگوهایی که بین آیت الله صانعی و پژوهشنامه متین واقع شده در فصل پنجم نقل شده است و نظر ایشان در تایید گفته ها بیان شده است .

در این پژوهش به یکی از مهمترین موضوعات اجتهاد با عنوان تجزی اجتهاد پرداخته می شود. اجتهاد به دو نوع تقسیم می شود: الف) اجتهاد مطلق؛ یعنی اینکه مجتهد، توانایی اجتهاد در تمام موضوعات و مسائل فقه اسلامی را دارد. ب) اجتهاد جزئی؛ یعنی اینکه مجتهد فقط در حوزه‌ی مخصوص از ابواب فقه توانایی اجتهاد دارد. اصطلاح اجتهاد در این مفاهیم نقش بسزایی دارد: اجتهاد؛ یعنی به کار گیریِ تمام توان برای استنباط احکام شرعیِ ظنی از ادله‌ی تفصیلی، به طور کهفقیه احساس کند که بیش از آن توان ندارد. این تعریف در مفاهیم اجتهاد مطلق و اجتهاد جزیی نهفته است. در موضوع تجزّی اجتهاد، علمای اصولی اهل سنت اختلاف دارند. اختلاف آنها، در چهار دیدگاه خلاصه می شود:. اولین دیدگاه این است که علمای اصولی اهل سنت قائل به صحت تجزّی اجتهاد می باشند و اگر در برخی از مسائل یا ابواب فقهی، برای مجتهد مناط اجتهاد حاصل شود می‌تواند اجتهاد کند؛ حتی اگر در سایر موضوعات و مسائل شناخت نداشته باشد. این اجتهاد صحیح و عمل به آن جایز است. اکثر علما از جمله غزالی، آمدی، ابن قیم، فخر رازی ودیگران معتقد به این نظر می باشند.دیدگاه دوم عبارت است از اینکه عده‌ای از علما از جمله: شوکانی، تجزی اجتهاد را جایز نمی‌دانند و اجتهاد در همه‌ی ابواب و موضوعات را صحیح می دانند. دیدگاه سوم این است که تجزی اجتهاد را فقط در علم فرا ئض صحیح می دانند و معتقدند علم فرا ئض از سایر ابواب و موضوعات جداست و دارای ادله ی قطعی می‌باشند این نظریه به کسی خاص نسبت داده نشده است. دیدگاه آخر، که به ابن حاجب منسوب است؛ قائل به توقف است. یعنی کسانی در میان دیدگاهای مختلف ترجیحی قائل نشده‌اند و در این موضوع سکوت کرده‌اند. هرکدام از طرفدارن این دیدگاهها برای اثبات نظر خود دلایلی را ذکر کرده‌اند و به رد دیدگاه طرف مخالف، پرداخته اند که در این تحقیق به طور مفصل بحث شده است. رای راجح، جایز بودن تجزّی اجتهاد است و دلایلی نیز برای اثبات این صحت ذکر شده است.

نظریه «تأثیر زمان ومکان در استنباط» نزد دو گروه امامیه واهل سنت مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. و با بررسی ادله ومبانی دو گروه خواهیم دید که نقاط مشترک ونقاط اختلافی بین آنها وجود دارد. ومهمترین نقاط مشترک بین آنها عبارتند از:1- اتفاق در کبرای قضیه که زمان ومکان – باعتبار اینکه مظروفین باشند نه ظرفین – در استنباط حکم شرعی تأثیر دارند.2- حکم شرعی که از این نوع اجتهاد استنباط می شود اعم از اولی وثانوی ، واقعی وظاهری و... می باشد.3- اجتهاد از این قبیل ضوابط وشرایط ثابتی دارد که ممکن است دو گروه در جزئیات آن اختلاف داشته باشند. واز جمله ضوابطی که مورد اتفاق است این که نباید به احکام فقاهتی ومنصوصه دست زد. وباید هیچ گونه تعارضی بین این نوع استنباط واصول مسلّم در تشریع احکام اسلامی که از مهمترین آنها: قرآن وسنت، اختصاص تشریع به خداوند، وجاودانگی شریعت اسلامی است وجود نداشته باشد. اما مهمترین نقاط اختلاف عبارتند از: تأثیر گذاری بیشتر وگسترده تر زمان و مکان در استنباطات اهل سنت از تأثیر آن در استنباطات امامیه.همچنین عدم التزام اهل سنت به ضوابط وشرایط ثابتی که حاکم بر اجتهاد است. خلو بعضی از حوادث وپدیده ها از حکم شرعی. تأثیر زمان ومکان در منابع تشریع و... از موارد اختلاف استنباطات اهل سنت واستنباطات امامیه است.

عنوان این پایان نامه، نقد و بررسی روایات فضایل خلفای سه‌گانه در صحیح مسلم (باب فضایل) با تأکید بر دیدگاه علامه عسکری(‌ره) است که شامل پنج فصل می باشد.فصل اول، شامل دو بخش است که بخش اول کلیات تحقیق و بخش دوم آن به ادبیات تحقیق اختصاص داده شده است که به مهمترین واژگان کلیدی در متن می پردازد.فصل دوم، با عنوان علل و انگیزه‌های جعل فضایل که به بررسی انگیزه های مختلف در جعل فضایل از صدر اسلام تاکنون پرداخته شده است که می توان به مهمترین انگیزه ها از جمله: انگیزه سیاسی، ‌انگیزه فرهنگی، انگیزه مالی و دنیوی و انگیزه خیرخواهانه اشاره کرد.فصل سوم، با عنوان نقد و بررسی روایات فضایل ابوبکر که به بررسی سندی و دلالی تمام روایات پرداخته شده است.فصل چهارم، با عنوان نقد و بررسی روایات فضایل عمر بن خطابکه به جرح و تعدیل راویان حدیث و بررسی محتوایی حدیث پرداخته شده است.فصل پنجم، با عنوان نقد و بررسی روایات فضایل عثمان که به بررسی سندی و دلالی روایات پرداخته شده است.با توجه به اهمیت کتاب «صحیح مسلم» که بعد از قرآن، برای اهل سنت یکی از کتب معتبر می باشد، در این پژوهش سعی شده است با روش توصیفی- تحلیلی، احادیث روایات فضایل خلفای سه گانه در بوته‌ی نقد و واکاوی قرار گیرد، که مسلم در مدح و ستایش خلفای سه گانه: ابوبکر، عمر بن خطاب و عثمان گردآورده است. بررسی این احادیث دیدگاهی نسبتاً جامع نسبت به صحت و سقم و کیفیت احادیث «صحیح مسلم» به دست خواهد داد. با پژوهش صورت گرفته تمامی سلسله اسنادی که مسلم، حدیث را بدان طرق نقل کرده از لحاظ علم رجال و بررسی دلالی روایات از جهت علم فقه الحدیث به صورت مفصل بحث شده است.

این تحقیق به نقش اجتماعی تاریخی پیامبر اسلام از دیدگاه متفکرین غربی (کارن آرمسترانگ –آنه ماری شیمل و گوستاولوبون)با دو هدف نقش اجتماعی تاریخی پیامبر از دیدگاه آنان و کارکرد نقش پیامبر در دوره ی زمانی خویش پی گیری می شود.ما با استفاده از روش تاریخی و تحلیل عنصری مفاهیم بدست آمده از کتب تحلیل گران غربی و با استفاده از استراتژی استقرایی همه ی واقعیتها بدون حدس و گمان ثبت شده و این استراتژی خاستگاه پاسخ به آنان است.خانم شیمل با نشان دادن چهره ی انسانی از پیامبر اسلام سعی کرده توهمات غرب نسبت به ایشان را نشان دهد.گوستاولوبون به گرد هم آمدن عرب توسط پیامبر و تشکیل امت واحد اشاره کرده بدان سان که همه در برابر یک دین فرمانبر هستند.خانم آرمسترانگ به چهره ی صلح دوستی و دوری از خشونت و خونریزی توجه دارد و جامعه اسلامی را بر اساس عدالت و مساوات پی ریزی کرد. نتایج بدست آمده در قالب تاثیر پیامبر اسلام در تمدن اسلامی و غربی و در بعد دیگر به کارکرد فردی و اجتماعی پیامبر در دوره ی خویش پرداخته می شود.در نتیجه بسیاری از کج فهمیها و گرفتاریهای مسلمانان در اروپا ناشی از برخی نخبگان و اندیشمندان و نویسندگانی است که از روی غرض و یا فقدان دانش کافی نسبت به اسلام و موضع گیری علیه اسلام و مسلمانان دارند و همچنین به دلیل مانوس نبودن با خصوصیات پیامبرشان نویسندگان غربی از تحلیلی علمی و عالمانه به سو گیری مذهبی و دینی کشیده می شوند .

در میان اقوام عرب، کنیه‌ و لقب، جایگاه ویژه‌ای در معرفی فرد دارد و اطلاعات زیادی از فرد مورد نظر را در اختیار دیگران قرار می‌دهد. علی (ع)، صحابه بزرگ پیامبر (ص) و وصی اوست که بسیاری از القاب و کنیه‌هایش از طرف شخص رسول خدا (ص) به او اعطاء شده و بیانگر فضائل و مناقب اوست. دشمنان آن حضرت، در راستای منزوی کردن هرچه بیشتر این شخصیت طراز اول اسلام، برخی از القاب او را به نفع دیگران مصادره کردند و برخی دیگر از القاب را کم ارزش جلوه دادند. همچنین در مورد برخی از کنیه‌های آن حضرت تحریف را بجایی رساندند که ارزش را به ضد ارزش تبدیل نمودند و کاری کردند که خطباء جمعه با بهترین و محبوب‌ترین کنیه در نزد علی (ع) به آن حضرت دشنام دهند و به تحریف معنای کنیه‌ها و القاب او اقدام نمایند.در این پایان‌نامه به لطف الهی به تبیین برخی از این کنیه‌ها و القاب و اوصاف که در منابع اهل سنت مشوش و غبار آلود جلوه داده شده، می‌پردازیم تا به تصویری روشن و واقعی از این القاب و اوصاف دست یابیم.